Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ của Việt Nam có tiềm năng phát triển rất lớn, đặc biệt ở thị trường quốc tế. Thời gian tới, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ triển khai nhiều chương trình, giải pháp nhằm phát triển bền vững và gia tăng giá trị cho sản phẩm thủ công mỹ nghệ.
Hướng tới kim ngạch 4 tỷ USD vào năm 2025
Các sản phẩm ngành nghề thủ công mỹ nghệ Việt Nam luôn có nhu cầu cao ở thị trường quốc tế. Trong những năm gần đây có mức độ tăng trưởng xuất khẩu khá cao, bình quân khoảng 10%/năm, có đóng góp không nhỏ vào tăng kim ngạch xuất khẩu của đất nước.
Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ đạt 2,35 tỷ USD, trong đó có một số mặt hàng có giá trị kim ngạch xuất khẩu lớn như: các sản phẩm gốm sứ đạt 539 triệu USD; sản phẩm mây tre cói thảm đạt 484 triệu USD; sản phẩm thêu, dệt thủ công đạt 139 triệu USD.
Trong bối cảnh của dịch Covid-19, kim ngạch xuất khẩu các mặt hàng thủ công mỹ nghệ vẫn duy trì mức tăng trưởng khá. Cụ thể, trong 7 tháng đầu năm 2020, xuất khẩu các sản phẩm gốm sứ đạt 309 triệu USD, tăng 3,4% so với cùng kỳ năm 2019; sản phẩm mây tre cói thảm đạt 250 triệu USD tăng 10,8%; sản phẩm thêu, dệt thủ công đạt 90 triệu USD, tăng 11%.
Phát triển ngành nghề nông thôn, làng nghề đã tạo việc làm, thu nhập cho trên 2,3 triệu lao động nông thôn, góp phần chuyển dịch cơ cấu lao động nông thôn theo hướng chuyển từ lao động nông nghiệp có thu nhập thấp sang lao động ngành nghề có thu nhập cao hơn.
Mức thu nhập của người lao động ngành nghề cao gấp 2 đến 3 lần so với thu nhập của người lao động thuần nông. Tỷ lệ hộ nghèo ở khu vực có ngành nghề thấp hơn nhiều so với tỷ lệ hộ nghèo trong cả nước.
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Trần Thanh Nam đánh giá, ngành thủ công mỹ nghệ Việt Nam có tiềm năng phát triển rất lớn, thể hiện sức sáng tạo của con người Việt Nam. “Các mặt hàng thủ công Mỹ nghệ vừa là sản phẩm, vừa là một tác phẩm nghệ thuật, nên có giá trị rất cao” – ông Nam nói.
Trong khi đó, xu thế tiêu dùng ngày càng hướng tới các sản phẩm thân thiện với môi trường, những mặt hàng có nguồn gốc làm từ nguyên liệu tự nhiên như mây, tre, cói, bèo… Các mặt hàng thủ công mỹ nghệ cũng đang đứng trước cơ hội lớn mở rộng thị trường, tăng trưởng xuất khẩu khi gần đây các quốc gia nhập khẩu lớn trên thế giới như Mỹ, Liên minh châu Âu đã áp đặt hàng rào thuế quan cao hơn đối với các sản phẩm của Trung Quốc.
Cùng với đó, việc giảm thuế từ các hiệp định thương mại tự do và các biện pháp tăng cường năng lực của các doanh nghiệp xuất khẩu, cải tiến mẫu mã thiết kế sản phẩm, tăng cường công tác xúc tiến thương mại, hợp chuẩn quốc tế… được kỳ vọng sẽ thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam đạt trên 12%/năm, kim ngạch xuất khẩu có thể đạt 4 tỷ USD vào năm 2025.
Đẩy mạnh phát triển vùng nguyên liệu, gia tăng giá trị
Dù có tiềm năng tăng trưởng rất lớn, song ngành thủ công mỹ nghệ của Việt Nam vẫn phải đối mặt với nhiều vấn đề tồn tại, hạn chế. Theo đó, hạ tầng chưa được đầu tư đồng bộ, xuống cấp, thiếu các công trình hạ tầng phục vụ phát triển du lịch, bảo tồn không gian văn hóa làng nghề. Việc phát triển sản xuất cũng còn nhỏ lẻ, thiếu sự liên kết giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị; hạn chế về đào tạo kỹ thuật cơ bản, ý tưởng thiết kế sáng tạo và phát triển sản phẩm mới. Khả năng xúc tiến thương mại còn nhiều hạn chế.
Đặc biệt yêu cầu hợp chuẩn quốc tế ngày càng tăng, trong khi số doanh nghiệp Việt Nam đáp ứng được các tiêu chuẩn, hợp chuẩn còn rất ít. Vai trò liên kết ngành của các tổ chức hiệp hội nghề còn yếu, thiếu sự gắn kết giữa Hiệp hội với các doanh nghiệp, giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp.
Thứ trưởng Trần Thanh Nam cũng chỉ ra rằng, vấn đề nguồn nguyên liệu cho ngành thủ công mỹ nghệ cũng đang đối mặt với nhiều khó khăn. Điển hình như giá lục bình khô hiện đã lên mức 27.000 đồng/kg, nhưng cũng rất khan hiếm; nguồn đất để làm các sản phẩm đồ gốm cũng ngày càng cạn kiệt do tác động của đô thị hóa…
Do đó, thời gian tới Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ phát triển các vùng nguyên liệu tập trung để đảm bảo nguồn nguyên liệu tại nơi sản xuất ngành nghề, làng nghề. Trong đó tập trung lớn cho sản xuất các sản phẩm chủ lực như mây tre đan lá, thêu dệt, gốm sứ… tại các địa phương đã có điều kiện.
Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác – Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng thông tin, sắp tới Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn sẽ rà soát, đánh giá thực trạng ngành nghề nông thôn, làng nghề hiện nay để xây dựng tiêu chí, đánh giá phân loại làng nghề; hoàn thiện xây dựng Đề án bảo tồn và phát triển làng nghề giai đoạn 2021-2025 trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt để thực hiện. Đồng thời đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất để nâng cao năng suất, chất lượng và đa dạng hóa các sản phẩm theo phương châm kết hợp giữa công nghệ tiên tiến với công nghệ cổ truyền.
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng sẽ thực hiện có hiệu quả công tác đào tạo nghề, đẩy mạnh việc thiết kế và phát triển các sản phẩm mới để tạo giá trị gia tăng và kim ngạch xuất khẩu; thúc đẩy có hiệu quả xúc tiến thương mại và hợp chuẩn quốc tế; đẩy mạnh phát triển du lịch làng nghề.
Nhằm tôn vinh các nghệ nhân, thợ giỏi, thúc đẩy các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm thủ công mỹ nghệ, tạo điều kiện phát triển làng nghề, du lịch, bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Hội thi sản phẩm thủ công mỹ nghệ Việt Nam năm 2020.
Ban tổ chức sẽ tiếp nhận sản phẩm tham dự từ nay đến 30/10; thời gian chấm thi từ ngày 1 đến 5/11. Sản phẩm thủ công mỹ nghệ dự thi là những sản phẩm mây tre lá; gốm sứ; thêu ren, dệt; điêu khắc gỗ; sơn mài, khảm trai; kim khí; mỹ nghệ sừng; chạm khắc đá… đáp ứng được tiêu chí theo quy chế hội thi được ban hành.
Giải thưởng của Hội thi sẽ là một trong những điều kiện để đề xuất công nhận nghệ nhân nghề (nghệ nhân ưu tú, nghệ nhân nhân dân) và được đề cử tham dự cuộc thi hàng thủ công toàn cầu.
Nguyễn Hiền (Theo Haiquanonline)
